Τετάρτη 25 Ιουνίου 2008


Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ


Εδώ και καιρό, ο ανθρώπινος πολιτισμός επανασχεδιάζεται και αναδημιουργείται εκ βάθρων. Ζούμε πλέον στην «Κοινωνία των πληροφοριών». Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και το διαδίκτυο έχουν εισβάλλει σ’ όλα τα επίπεδα της ζωής μας, αλλάζοντας τον μέχρι πρότινος τρόπο ζωής, ακόμη και αυτών των δυτικών χωρών. Επαναπροσδιορίζονται τα πάντα. Η οικονομία, η πολιτική, τα κράτη-έθνη, ο πολιτισμός, η γλώσσα, η εργασία, η εκπαίδευση, η διοίκηση, η οργάνωση των κοινωνικών δομών, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, η ψυχαγωγία, οι ανθρώπινες σχέσεις, η ανθρώπινη συμπεριφορά. Νέες λέξεις έρχονται να προστεθούν στο λεξιλόγιο μας• ηλεκτρονική βιβλιοθήκη, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, ηλεκτρονικό ή ψηφιακό χρήμα, telemarketing, internet, σερφάρω, και άλλες πολλές. Η ζωή μας θ’ αλλάξει ριζικά. Αν κατά τον Μαρξ ο χερόμυλος έφτιαξε την φεουδαρχική κοινωνία και ο αερόμυλος την βιομηχανική και καπιταλιστική, τι να πει κανείς για τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, τις σύγχρονες τηλεπικοινωνίες, και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης; Η πληροφορική και οι σύγχρονες τηλεπικοινωνίες είναι το τρίτο κύμα των ριζικών αλλαγών και εξελίξεων του πανανθρώπινου πολιτισμού λέγει ο μελλοντολόγος και οραματιστής Alvin Tofler. Το πρώτο ήταν η αγροτική εποχή και το δεύτερο η βιομηχανική.
Έχοντας αυτά υπόψη, η εκπαίδευση πρέπει να ετοιμάσει την νεολαία μας γι’ αυτήν την επερχόμενη κοσμογονία. Πρέπει να την ετοιμάσει τεχνολογικά αλλά και πνευματικά-ψυχικά. Γιατί πίσω από τις εφευρέσεις και τις ποικίλες ανακαλύψεις ή επινοήσεις του ανθρώπου, κρύβεται μία δύναμη που υπαγορεύει νέους τρόπους ζωής αλλά και νέους τρόπους καταστροφής. Οι εφευρέσεις είναι όντως κοσμοϊστορικά και κοσμογονικά γεγονότα, που οδηγούν όμως με ανάλογους χειρισμούς και πρακτικές, είτε στην πρόοδο είτε στην καταστροφή. Η εκπαίδευση λοιπόν θα πρέπει να φροντίσει επισταμένως και εγκαίρως, ώστε η νεολαία μας ασχολούμενη με την επιστήμη της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών, να επικεντρώσει το ενδιαφέρον της στα θετικά της στοιχεία και στις ευεργετικές για την ανθρωπότητα επιπτώσεις της.
Ας δούμε ειδικώτερα ποιες θα πρέπει να είναι οι επί μέρους κατευθύνσεις που θα δώσει η εκπαίδευση στην νεολαία μας.

Α) Στόχος της εκπαίδευσης δεν είναι απλώς η συλλογή και η αποταμίευση πληροφοριών αλλά η σωστή αξιολόγηση και η σωστή χρησιμοποίηση τους. Η ικανότητα σκέψης και έρευνας, αμφισβήτησης και διάψευσης. Εάν δεν υπάρχει αυτή η κριτική ικανότητα, ο άνθρωπος παύει να είναι ένα λογικό-διαλογικό ον, και ο Η|Υ επιβάλλει ένα μονόλογο μια δικτατορία σκέψεως. Τότε μέσα σ’ αυτήν τη βωβή συνάντηση ανθρώπου-μηχανής, ο άνθρωπος σαν λογική προσωπικότητα πεθαίνει και εκφυλίζεται. Γίνεται ένα ζωντανό ρομπότ πειθήνιο όργανο του Η/Υ. Ο Η/Υ τον πληροφορεί και τον καθοδηγεί όπως αυτός θέλει και αργότερα, όσο κι αν φαίνεται σήμερα ελεύθερο και άναρχο το διαδίκτυο, μπορεί ν’ αρχίσει να τον παρακολουθεί και να τον αστυνομεύει. Ας θυμηθούμε εδώ το ‘‘1984’’ του George Orwell και ας ευαισθητοποιήσουμε τα παιδιά στους ενδεχομένους κινδύνους να χάσει ο άνθρωπος τις ελευθερίες και τα δικαιώματα που εξασφάλισε μετά από σκληρούς αγώνες και θυσίες, εάν δεν αναπτύξει αυτή την κριτική στάση απέναντι στο καταιγισμό των πληροφοριών, που κάποιοι επιτήδειοι του προσφέρουν μέσω των μέσων ενημερώσεως και μάλιστα μέσω του Η/Υ. Το πρόβλημα μάλιστα της εγκυρότητας της πληροφορίας θ’ αυξάνει όσο αυξάνονται οι χρήστες και μάλιστα εάν εμφανισθούν hackers, oι οποίοι για διαφόρους λόγους, θ’αλλοιώνουν και θα τροποποιούν γεγονότα ιστορικά, πολιτικά, ειδησεογραφικά, καλλιτεχνικά και άλλα.
Βέβαια, για να είναι εφικτή η δυνατότητα κριτικής στάσης, θα πρέπει κατά τη γνώμη διαπρεπών ψυχολόγων(πρβλ. στη βιβλιογραφία, Η/Υ φίλοι ή εχθροί για τους νέους σελ.32-35.44), η γνωριμία των παιδιών με τους Η/Υ να συμβαίνει μάλλον στα χρόνια του λυκείου ή κατά παραχώρηση στα χρόνια του γυμνασίου. Διαφορετικά ωθούμε τα παιδιά στα ηλεκτρονικά παιχνίδια στα οποία ρέπουν και με τα οποία κυρίως ασχολούνται οι μικροί χρήστες των Η/Υ. Στις μικρές ηλικίες επίσης ελλοχεύει ο κίνδυνος ο Η/Υ ν’ απορροφήσει όλη την ενεργητικότητα του παιδιού και να αντικαταστήσει το βιβλίο, τη μουσική, ζωγραφική, το παιχνίδι και όλες τις άλλες δραστηριότητες οπότε το παιδί δεν ωριμάζει σωματικά, ψυχολογικά και κοινωνικά.
Στόχος λοιπόν της εκπαίδευσης να γίνει το κάθε παιδί ένα κριτικό, δημιουργικό ον• που θα μπορεί να διαλέγεται, να προβληματίζεται, να εμπλουτίζει τον εαυτό του με τις γνώσεις που του προσφέρονται, αλλά που αυτό θα αποφασίζει τι θα κρατήσει και τι θα απορρίψει βάσει ενός δοκιμασμένου πρωτοκόλλου διαχειρίσεως των πληροφοριών -για μένα προσωπικά το πρωτόκολλο αυτό είναι το Ορθόδοξο- με τελικό στόχο να μπορέσει κάποτε να παράγει και αυτό γνώση, που με τη σειρά του θα την προσφέρει σ’ άλλους, ώστε να προάγεται η έρευνα, η επιστήμη και ο πολιτισμός του ανθρώπου. Όχι μόνο ο τεχνολογικός πολιτισμός αλλά και ο πνευματικός, ο θεανθρώπινος. Τονίζω το ‘‘θεανθρώπινος’’ γιατί όπως γράφει σ΄ ένα βιβλίο του ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο γνωστός πολιτικός και λόγιος, «παλαιότερα ο άνθρωπος φοβόταν τον Θεό. Τώρα καυχιέται ότι δεν τον φοβάται, δεν τον έχει ανάγκη. Τώρα όμως άρχισε να φοβάται τον άνθρωπο».

Β) Ο Η/Υ δεν είναι μόνο πηγή πληροφοριών αλλά και μέσο έκφρασης ιδεών. Βασική προσφορά του Η/Υ είναι ότι έχουμε μια μηχανή πολλαπλών χρήσεων με απεριόριστες δυνατότητες. Αυτό είναι το μόνο που δεν σκέφτεται ένα παιδί, όταν ζητά από τους γονείς του να του αγοράσουν computer. Αλλά ούτε και οι γονείς σκέφτονται να το πουν στο παιδί τους. Οι εκπαιδευτικοί ας πουν στο παιδί, ότι είναι λυπηρό η χρήση του υπολογιστού να περιορίζεται μόνο στο να ‘‘σερφάρει’’ άσκοπα στο διαδίκτυο και να παίζει ηλεκτρονικά παιχνίδια ατέλειωτες ώρες, χωρίς να μπαίνει στον πειρασμό να χρησιμοποιήσει τον Η/Υ για να εκφράσει τις ιδέες του, να ασκηθεί στον γραπτό λόγο, να γράψει εκθέσεις και μικρές πραγματείες, άρθρα στην μαθητική εφημερίδα, τις εργασίες του ως φοιτητής, ακόμη και να συμμετέχει στη συγγραφή των ελευθέρων εγκυκλοπαιδειών όπως είναι η ‘‘Βίκι Παιδεία’’ για θέματα που τυχόν κατέχει, ασκώντας έτσι το τυχόν συγγραφικό τάλαντο του και αποκτώντας επιδεξιότητα στην συγγραφή. Η συμμετοχή σε κοινότητες ελεύθερου λογισμικού άλλη μια δυνατότητα που παρέχει ο Η/Υ.

Γ) Ας απομυθοποιήσουμε στο παιδί τον Η/Υ. Πολλοί εκ των εκπαιδευτικών έχουν μια τάση ν’ απομυθοποιήσουν την ιστορία, τους μεγάλους άνδρες, τις θρησκευτικές, κοινωνικές και εθνικές παραδόσεις. Κανείς δεν σκέφτεται να απομυθοποιήσει την τεχνολογία, την μηχανή και εν προκειμένω τον Η/Υ. Όλοι στεκόμαστε με δέος, με θαυμασμό, με κατάπληξη, με θρησκευτική ευλάβεια μπροστά στο νέο είδωλο μας. Ξεχνούμε ότι εμείς το δημιουργήσαμε, ότι είναι ένα μηχάνημα και ότι θα παραμείνει τέτοιο όσες βελτιώσεις και αν το κάνουμε. Δεν θα φθάσει ποτέ να σκέφτεται όπως ο ανθρώπινος εγκέφαλος και ας το αποκαλούν λανθασμένα και αποπροσανατολιστικά ‘‘ηλεκτρονικό εγκέφαλο’’. Δεν έχει καμμία ικανότητα κρίσης, σύνθετης σκέψης. Ακολουθεί αυστηρά τις οδηγίες του ανθρώπου. Ο άνθρωπος το προγραμματίζει, το οδηγεί, το κατευθύνει και κάνει ό,τι θέλει αυτός. Η αποτελεσματικότητα του εξαρτάται από την δική μας ικανότητα να το προγραμματίζουμε. Διαφορετικοί χρήστες με τον ίδιο υπολογιστή έχουν διαφορετικά αποτελέσματα. Συνεπώς ο άνθρωπος είναι η ιδιοποιός διαφορά κάθε προόδου και κάθε εξέλιξης. Ο άνθρωπος έχει κρίση, διαίσθηση, ενόραση, διόραση, έμπνευση. Ο υπολογιστής δεν τα έχει αυτά. Ο άνθρωπος είναι θείο δημιούργημα• ο υπολογιστής είναι ανθρώπινο. Το τελευταίο τα λέγει όλα.
Αυτή η απομυθοποίηση θα βοηθήσει το παιδί να δει τον υπολογιστή στις σωστές του διαστάσεις, να μη τον θεοποιήσει και να μη τον κάνει είδωλο του. Αποτέλεσμα δε αυτής της σωστής τοποθετήσεως του θα είναι να τον χρησιμοποιεί συνετά και να μη του απορροφά όλη την ικμάδα και όλο το σφρίγος και την ενέργειά του.

Δ) Ιδιαίτερα πρέπει να προσέξουμε την δυνατότητα που παρέχει το διαδίκτυο στο παιδί να έρχεται σε επαφή με ακατάλληλο και επικίνδυνο υλικό αλλά και με διάστροφους ανθρώπους. Σε κάθε τι το καταστροφικό που προκύπτει από τις νέες εφευρέσεις απαιτείται ανάπτυξη μηχανισμών επιβιώσεως και σωτηρίας. Χρειάζεται ύπαρξη δεοντολογικών φραγμών εκ μέρους των κρατών όλου του κόσμου αλλά και όργανα πνευματικής αναβαθμίσεως και φρονηματισμού. Τέτοια όργανα που μπορούν να αναβαθμίσουν το παιδί -αν λειτουργούν σωστά και συνεργάζονται- είναι κυρίως η οικογένεια, το σχολείο και η Εκκλησία. Το έργο αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο και εργώδες και είναι αδύνατο να επιτύχει αν δεν έχουμε γονείς, εκπαιδευτικοί και ιερείς, σφοδρό πόθο και συνεχή επιθυμία να τελεσφορήσει η προσπάθεια μας και αν φυσικά δε βάλλει και ο Θεός το χέρι του. Όταν λέμε να αναβαθμίσουμε το παιδί εννοούμε δια της συμβουλής, του παραδείγματος, της προσευχής, της ωθήσεως σε έργα αξιόλογα, της προσφοράς δυνατότητας υγιούς ψυχαγωγίας και αθλήσεως, να εμπνεύσουμε στο παιδί ένα φρόνημα και ένα τρόπο ζωής που θα έχει άλλα ενδιαφέροντα και άλλες επιλογές απ’ αυτές που προσφέρει ο υπόκοσμος του διαδικτύου.

Ε) Μεγάλη προσοχή πρέπει να δώσουμε στα ηλεκτρονικά παιχνίδια που μπορούν βέβαια να παιχθούν και στην τηλεόραση και σε φορητές συσκευές αλλά κυρίως παίζονται στους Η/Υ. Και αυτό γιατί η γνωριμία των παιδιών με τους Η/Υ, και μάλιστα σε μικρή ηλικία, έχει ως αποτέλεσμα κυρίως να ασχολούνται με αυτά και αυτός είναι ο κυριώτερος λόγος που θέλουν οι γονείς τους να τους αγοράσουν Η/Υ. Τα παιχνίδια αυτά είναι κατάφορτα από την ιδεολογία του πολέμου και της βίας, του ερωτισμού και του σεξ, της μαγείας και του μυστικισμού. Μα αυτά θα πει κανείς υπάρχουν και στην τηλεόραση και τον κινηματογράφο• γιατί να περιορίζουμε το πρόβλημα στον Η/Υ; Πράγματι έτσι είναι αλλά το ηλεκτρονικό παιχνίδι στον υπολογιστή είναι χειρότερο από την τηλεόραση και τον κινηματογράφο. « Στην ΤV αν θέλεις να πεθάνει κάποιος δεν μπορείς να το πραγματοποιήσεις. Στα computer games μπορείς να πυροβολήσεις ή να πεις στον Ποπάυ• ‘φάε τώρα το σπανάκι σου’» απάντησαν παιδιά όταν ρωτήθηκαν γιατί προτιμούν τα Η/Π των υπολογιστών. Στα Η/Π δεν παρακολουθείς τη δράση μόνο των πρωταγωνιστών συμμετέχεις σ’ αυτήν. Είσαι πρωταγωνιστής και συ. Δεν είναι παθητικός ο ρόλος σου όπως στην τηλεόραση αλλά ενεργητικός. Η έλξη που προκαλεί το θέαμα και η ενεργητικότητα και η δράση που χαρίζουν τα TV games ξετρελαίνουν τα παιδιά και δημιουργούν ισχυρή εξάρτηση από τον υπολογιστή. Θα λέγαμε, ότι στην περίπτωση αυτή, ο υπολογιστής καθίσταται ένα ηλεκτρονικό ναρκωτικό. Έτσι τα παιδιά έχοντας τόσο μεγάλο έλεγχο πάνω στα παιχνίδια αυτά αποκτούν μια εσφαλμένη αίσθηση παντοδυναμίας. Καταλήγουν να πιστεύουν ότι όλες τους οι σκέψεις και οι πράξεις μπορούν να εκπληρώνονται άμεσα και χωρίς προβλήματα. Με τον τρόπο αυτό, αντί να μάθουν να κυριαρχούν στα ένστικτα και τις παρορμήσεις τους και επιπλέον να μάθουν πως δεν μπορούν να έχουν ότι θελήσουν, μαθαίνουν ακριβώς το αντίθετο. Επιπροσθέτως εξασκούνται- λόγω του ενεργητικού ρόλου που εξασφαλίζουν τα Η/Π- στη βία, στον πανσεξουαλισμό, στη μαγεία, στον αποκρυφισμό, στον ρατσισμό, αφού και αυτός υπάρχει σε πολλά παιχνίδια. Έτσι η αλλαγή του χαρακτήρα προς το χειρότερο και το αντικοινωνικότερο είναι πλέον γεγονός κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες. Ακόμη και στην περίπτωση που τα παιχνίδια δεν ανήκουν στα ανωτέρω είδη -όπως π.χ. το ηλεκτρονικό σκάκι- ας διερωτηθούμε κι ας προβληματισθούμε, γιατί ο αντίπαλος να είναι το… μηχάνημα και όχι ένας φίλος, ένας συμμαθητής, ένας αδελφός, ή έστω ένας από τους γονείς; Γιατί το παιχνίδι που δεν μπορεί παρά να είναι παρά ομαδικό, να γίνεται ατομικό και μοναχικό; Οπότε ποίος είναι ο καλός ρόλος ακόμη και των καλών παιχνιδιών του Η|Υ;
Και εδώ είναι μία από τις σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις των υπολογιστών. Επιφέρουν αλλαγή στην ψυχαγωγία των εφήβων. Τα παραδοσιακά παιχνίδια προσφέρουν τα περισσότερα, εκτός των επιτραπεζίων, κίνηση και άθληση. Και όλα προσφέρουν συνεργασία, σχέση και κοινωνικοποίηση. Τα στοιχεία αυτά λείπουν φοβερά από τη σημερινή κοινωνία. Σχολείο, φροντιστήριο, τηλεόραση, internet café, video συντελούν στην ακινησία των νέων και τώρα τα Η/Π έρχονται να την ολοκληρώσουν. Επιπλέον η σημερινή κοινωνία υποφέρει και μαστίζεται από το σύνδρομο της μοναχικότητας. Χάθηκε η γειτονιά, χάθηκε η ενορία μέσα στις πολυάνθρωπες πόλεις, χάθηκε ο κοινοτικός τρόπος ζωής. Τα τελευταία οχυρά που αντιστέκονται παρέμειναν ο γάμος, η φιλία, το παιχνίδι. Κι όμως κι αυτά ολοένα καταστρέφονται. Τα διαζύγια θριαμβεύουν• νέοι θεσμοί όπως του αγάμου πατέρα, ή της άγαμης μητέρας εμφανίζονται. Οι φιλίες λόγω του ιδιόρρυθμου τρόπου ζωής, ανατροφής και εγωκεντρικής αναπτύξεως του ανθρώπου αρχίζουν και σπανίζουν. Οι άνθρωποι όλο και περισσότερο κλίνονται στον εαυτό τους γιατί όπως λέγει ο Jean Paul Sartre• « οι άλλοι είναι η κόλασή μου» και εν τέλει ερωτεύονται τον εαυτό τους. Το παιχνίδι στο οποίο το παιδί μάθαινε να συνεργάζεται, να κοινωνικοποιείται, ν’ αποκτά φιλίες, ν’ ανταγωνίζεται, να μαθαίνει να νικά αλλά και να χάνει, να πειθαρχεί και να αυτοσυγκρατείται, ή ακόμη και να διαπληκτίζεται, αλλά εν τέλει να συν-χωρεί και να συν-υπάρχει με τα άλλα παιδιά και να έχει κοινωνία μαζύ τους, έρχεται κι αυτό να περιορισθεί ή ν’ αντικατασταθεί από το ηλεκτρονικό παιχνίδι. Το παιδί στο τέλος ερωτεύεται και κάνει φίλο, σύντροφο, αδελφό του -εάν είναι μοναχοπαίδι- τον Η|Υ του.
Μα θα πείτε• Γιατί ιδανικοποιούμε τις μέχρι τώρα μορφές ζωής και ψυχαγωγίας; Στο γάμο, στη φιλία, στο παιχνίδι δεν διαπληκτιζόμαστε, δεν συγκρουόμαστε, δεν ανταλλάσσουμε άσχημες λέξεις, δεν ειρωνευόμαστε, δεν θίγουμε ο ένας τον άλλο; Ναι συμβαίνει αυτό και το προαναφέραμε στη περίπτωση του παιχνιδιού. Πρέπει όμως μέσα από το γάμο τη φιλία, το παιχνίδι, τις κοινωνικές εκδηλώσεις να καταπολεμήσουμε την αυτάρκεια και να καλλιεργήσουμε το στοιχείο της συνύπαρξης. Ακόμη και ο τέλειος και ανενδεής Θεός είναι τρία πρόσωπα -Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα- τα οποία συνεργάζονται και έχουν κοινωνία μεταξύ τους και πάντα ενεργούν από κοινού και εν συμφωνία. Ο Πατήρ δι’ Υιού εν Πνεύματι Αγίω ποιεί τα πάντα λέγει η θεολογία της Εκκλησίας μας. Ο δε Θεός εν γνώσει του ότι θα βρει τον μπελά του με τα δημιουργήματά του, εν τούτοις τόλμησε και δημιούργησε τους αγγέλους και τους ανθρώπους, τράβηξε τι τράβηξε από εμάς, και όταν ήρθε να μας σώσει εμείς τον σταυρώσαμε. Και όμως συνεχίζει να μας ανέχεται και προσπαθεί παντοιοτρόπως να επανασυστήσει την κατεστραμμένη κοινωνία του παραδείσου.
Λοιπόν αυτό ας είναι το ιδανικό μας γενικώτερα και ειδικώτερα ένα από τα ιδανικά της εκπαιδεύσεως μας. Η συνύπαρξη, η κοινωνικοποίηση, η αλληλοανοχή και η αλληλοκατανόηση. Και σ’ αυτό δεν συμβάλλουν τα Η/Π λόγω του ότι υποθάλπουν τη μόνωση.
Αυτά είναι, κατά την ταπεινή μου γνώμη, τα κυριώτερα στοιχεία τα οποία θα πρέπει να προσέξει η εκπαίδευση, για να ετοιμάσει πνευματικά-ψυχικά τα παιδιά• ώστε η γνωριμία τους με τον υπολογιστή να είναι θετική και όχι αρνητική για τον χαρακτήρα τους και για τη σωστή ανάπτυξη της προσωπικότητας τους.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Α) Ηλεκτρονικοί υπολογιστές…φίλοι ή εχθροί για τους νέους
Κ.Γ.Παπαδημητρακόπουλος, εκδόσεις «Φωτοδότες», Αθήνα 1997
Β) Προς την ‘‘Κοινωνία των πληροφοριών’’
Κ.Γ.Παπαδημητρακόπουλος, εκδόσεις «Φωτοδότες», Αθήνα1996
Γ) Η Εκκλησία στο διαδίκτυο της παγκοσμιοποίησης
Πάνος Νικολόπουλος, εκδόσεις Αρμός, Αθήνα 2001
Δ) Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Ο χριστιανισμός και η εποχή μας, Βιβλιοπωλείο Εστίας, Αθήνα 2004
Ε) Η νέα εποχή της επικοινωνίας, 14/2/2003, ομιλία στο Deree College διανεμηθείσα στους σπουδαστές, εκδόσεις Σαϊτη, εκτός εμπορίου, Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Χριστοδούλου

ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΑΠΟ INTERNET
Α) Επιστήμες, τεχνολογίες αιχμής και Ορθοδοξία
Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Χριστοδούλου
Β) Νέες τεχνολογίες και αγωγή της νεολαίας
Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Χριστοδούλου
Γ) Ο άνθρωπος ως πληροφοριακό ον
Π. Αρσενίου Μέσκου(arsme@the.fortnet.gr)
Δ) Η τεχνογνωσία της Ορθοδόξου Εκκλησίας πάνω σε θέματα διαχείρισης της πληροφορίας, 17/3/ 1999 ομιλία στο πανεπιστήμιο Βόλου π. Αρσενίου Μέσκου
Ε) Πληροφορική και Εκκλησία,8/5/1999, ομιλία στο πανεπιστήμιο Πειραιώς


ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ

Παρασκευή 20 Ιουνίου 2008




Του καθηγητή Χρήστου Γιανναρά



Εφήβων ερωτήματα


Ερώτ: Ποιός ο ρόλος της πίστης για τους νέους;

Για τον ρόλο της πίστης, τί να πώ; Δεν ορίζεται αυτός ο ρόλος, ανακαλύπτεται και γίνεται γνωστός μόνο εμπειρικά. Ποιός είναι ο ρόλος της μουσικής για τους νέους, ή της φιλίας, ή του έρωτα; Μόνο από τη γεύση των καρπών μπορούμε να αποτιμήσουμε αξίες. Η πίστη μπορεί να είναι μιά τυφλή στράτευση, μιά καταφυγή αδυναμίας. Μπορεί όμως να είναι και μιά ερωτική εμπιστοσύνη και αυτοπαράδοση, που δίνει νόημα στον καθημερινό βίο και μεταμορφώνει το παράλογο σε λόγο και το αδιέξοδο σε ελπίδα.

Ερώτ: Πραγματώνεται σήμερα ο ρόλος της πίστης και οι νέοι κοινωνούν τη ζωή τους ως αγάπη; Αν όχι, για ποιο λόγο;

Αν μου ζητάτε διαπιστώσεις, δεν έχω να σας προσφέρω. Και τα φαινόμενα είναι απατηλά. Τό μόνο σίγουρο είναι πως ζούμε σε μιά εποχή και σε ένα πολιτισμό που δεν ευνοεί ούτε την πίστη ούτε την αγάπη. Ποτιζόμαστε, από παιδιά, με μιά λογική κυριαρχίας, υποτάσσουμε τα πάντα στην ατομική μας κρίση και προτίμηση. Δεν ξέρουμε να εμπιστευόμαστε, να χαρίζουμε τον εαυτό μας-δεν μας το έμαθε κανείς. Για να το μάθουμε, πρέπει να αμφισβητήσουμε ριζικά την λογική που μας δυναστεύει, να ανακαλύψουμε πόσο γόνιμο είναι, μέσα στις σημερινές συνθήκες, να είσαι ουσιαστικά (και όχι επιδεικτικά) περιθωριακός, αναρχικός-να κολυμπάς κόντρα στο ρεύμα. Η Εκκλησία, ο έρωτας, η αληθινή τέχνη προϋποθέτουν ανθρώπους αναρχικούς, ανυπότακτους στην κατεστημένη λογική, στη λατρεία της «επιστήμης» στη δουλειά των ιδεολογιών, της μόδας, της κατανάλωσης. Μιλάω για μιά εσωτερική-προσωπική ανταρσία-όχι για εξωτερικά καμώματα.

Ερώτ: Αν δεχθούμε ότι από τον γαλλικό διαφωτισμό ως σήμερα υπάρχει ένας συνεχής αποχριστιανισμός και μιά απομάκρυνση από τα κοινωνικά πιστεύω, μήπως έτσι δημιουργείται μιά πίστη περισσότερο καθαρμένη, μιά αποδοχή της ιδέας του Θεού δίχως στοιχεία θρησκοληψίας;

Ο διαφωτισμός ήταν μιά δικαιολογημένη αντίδραση σε ένα χριστιανισμό που τον κάνανε «θρησκεία» για να τον υποτάξουν σε κοινωνικές σκοπιμότητες συντήρησης και σκοταδισμού. Όμως η αντίδραση πήρε λάθος δρόμο. Αρνήθηκε τον τυραννικό Θεό που αστυνομεύει τη ζωή, αλλά υπόταξε τον άνθρωπο στην τυραννία μιά ς μηχανιστικής λογικής. Έτσι δημιούργησε ο διαφωτισμός τον «μονοδιάστατο άνθρωπο» της εποχής μας, τον εγκεφαλικό και ανέραστο. Δεν πιστεύω ότι είναι περισσότερο «καθαρμένη» η θρησκευτική πίστη του διαφωτισμού. Να δέχεσαι ότι υπάρχει κάποιο «ανώτατο Όν», είναι κάτι που μπορεί να συμπληρώνει τη στεγανή εγωκεντρική αυτάρκεια των πεποιθήσεών σου-δίπλα στην πίστη σου στο πυθαγόρειο θεώρημα ή στο πρώτο θερμοδυναμικό αξίωμα. Δεν σου λύνει όμως κανένα πρόβλημα ζωής. Μπροστά στο θάνατο είσαι τόσο ανίσχυρος όσο και το σκυλί σου. Ενώ ο Θεός της Εκλλησίας δεν είναι «ιδέα», είναι ένας προσωπικός έρωτας που καταλύει το χρόνο και τη φθορά, είναι ο Νυμφίος, ο εραστής που σε συναρπάζει.

Ερώτ: Ακούμε και διαβάζουμε για το «νεορθόδοξο ρεύμα» σήμερα. Τί εκπροσωπεί, ποιες ανάγκες το δημιούργησαν, ποιός ο στόχος του;

Δεν νομίζω ότι είναι σωστός ο όρος «νεορθόδοξο ρεύμα», όμως επισημαίνει μιά πραγματικότητα που γίνεται όλο και περισσότερο αισθητή. Πρόκειται για νέους κυρίως ανθρώπους που κατορθώνουν να ανακαλύψουν την ορθόδοξη εκκλησιαστική παράδοση του τόπου μας και τη σημασία της για τη σημερινή ζωή. Λέω ότι κατορθώνουν αυτή την ανακάλυψη, γιατί πρέπει να ξεπεράσουν χίλιες-δυό προκαταλήψεις που δημιουργεί η φορμαλιστική θρησκευτική κατήχηση στα σχολειά και η συστηματικά μεθοδευμένη κοινωνική αντίληψη για την ηθική χρεωκοπία των κληρικών. Τα παιδιά λοιπόν αυτά, κυρίως φοιτητές, ή κάποιοι επώνυμοι διανοούμενοι και καλλιτέχνες, τολμάνε να προχωρήσουν πέρα από τις εντυπώσεις της επιφάνειας. Έτσι συναντάνε την εκκλησιαστική Ορθοδοξία ως πράξη ζωής-λατρεία, τραγούδι, Εικόνα, ελευθερία μέσα από την άσκηση. Πράξη που δίνει νόημα στην καθημερινότητα, εμπνέει μιά δυναμική στάση προσωπικού βίου, όπως και κριτήρια για μιά ελευθερωμένη από συμβατικότητες θεώρηση της πολιτικής, της τέχνης, των ανθρώπινων σχέσεων. Τί καρπούς θα δώσει αύριο αυτή η ανακάλυψη, κανένας δεν μπορεί να προδιαγράψει. Πάντως, αυτό που κιόλας εμφανίζεται δημιουργώντας ένα καινούργιο «κλίμα» στον ελληνικό χώρο, είναι μιά ανανεωμένη δυναμική αντίληψη για την ευχαριστιακή κοινότητα του λαού, την ενορία, μιά απαίτηση για ανακοπή του πολιτιστικού μεταπρατισμού που μαστίζει τον τόπο, ένας γονιμότατος χλευασμός της στράτευσης σε ξενόφερτες δογματικές ιδεολογίες-οποιασδήποτε απόχρωσης.

Πέμπτη 19 Ιουνίου 2008


Πνευματικές νουθεσίες

του γέροντος Εφραίμ Φιλοθεΐτου


Ευλογημένα μου παιδάκια,
Εύχομαι εγώ, ο ταπεινός και ανάξιος πατέρας σας, από τα βάθη της ελεεινής μου ψυχής, το έλεος και η αγάπη του Tρισαγίου Θεού μας, να μη σας εγκαταλείψη ποτέ έως ότου φθάσετε στην Άνω Ιερουσαλήμ στην πόλη των τέκνων του Θεού. Αμήν.
Όλοι οι Χριστιανοί δίνουν υποσχέσεις στο Θεό κατά την τέλεση του Mυστηρίου του Bαπτίσματος. Όσοι όμως ασπάζονται το μοναχισμό, εκτός από τις κοινές για όλους τους χριστιανούς υποσχέσεις, προσθέτουν κι άλλες που αφορούν αποκλειστικά τη μοναχική ζωή. Γνωρίζετε, παιδιά μου, τις υποσχέσεις αυτές. Τις δώσατε μπροστά σε πολλούς, μοναχούς και λαϊκούς. Ακούσατε μάλιστα τότε το λόγο του Πνευματικού σας Πατέρα «Ο Κύριος θα σας αμείψει όχι σύμφωνα με τα λόγια των υποσχέσεων, αλλά σύμφωνα με την πιστή τήρησή τους».
Δε σας υπενθυμίζω αυτά επειδή φοβάμαι μήπως αδιαφορείτε για τη σωτηρία σας. Κάθε άλλο. Είμαι, ο ταλαίπωρος, πεπεισμένος ότι φροντίζετε για την απολογία που θα δώσετε στη μέλλουσα κρίση. Είμαι επίσης πεπεισμένος ότι ο καθένας αγωνίζεται και κοπιάζει ανάλογα με τις δυνάμεις του. Όπως η επιμελής κλώστρια κλώθει ομοιόμορφα το νήμα όσο μακρύ κι αν είναι, έτσι κι εσείς πρέπει να κλώθετε το νήμα της μοναχικής ζωής με τον ίδιο ζήλο από τη στιγμή που πατήσατε το κατώφλι του κοινοβίου μέχρι την ώρα του θανάτου. Ο ζήλος που δε χαλαρώνει έχει μεγάλη σημασία. Παρακολουθήσατε ποτέ τη λειτουργία της ατμομηχανής; Κινείται όταν υπάρχει ατμός. Κι όσο περισσότερος ατμός υπάρχει, τόσο γρηγορότερα κινείται. Όταν όμως εξασθενεί η πίεση του ατμού, μικραίνει και η ταχύτης της κινήσεως. Η ατμομηχανή τελικά σταματά. Ό,τι είναι ο ατμός για τη μηχανή, είναι ο ένθεος ζήλος για την αφιερωμένη ζωή. Όταν υπάρχει ο ζήλος, όλα προχωρούν κανονικά. Όταν όμως ατονήσει ο ζήλος, τότε η πρόοδος σταματά. Όλα οδηγούνται στη διάλυση.
Μην ψυχραίνετε την πνευματική σας θέρμη και μην αποκάμετε από τους κόπους της μοναχικής ζωής. Να ελέγχετε διαρκώς την ψυχή σας, για να μη πέσετε σε αμέλεια και δώσετε ευκαιρία στον εχθρό να σας εμπαίξει. Αγωνισθείτε με κάθε τρόπο, για να μην αδυνατίσουν τα τείχη της καρδιάς. Συχνά να ενθυμήσθε τον πρώτο σας ενθουσιασμό, τότε που ήλθατε εδώ, αφήνοντας την οικογένειά σας, τους συγγενείς και τα φιλικά σας πρόσωπα... Όταν περάσατε το κατώφλι της Mονής, επιθυμούσατε μόνο να προσεύχεσθε, ν’ απασχολείτε το νου σας μόνο με θείες σκέψεις, να συνομιλείτε μόνο πνευματικώς, να μελετάτε μόνο το λόγο του Θεού και τα βιβλία των Oσίων, να απωθείτε κάθε κοσμικό, να ζήτε με ειρήνη προς όλους και με αδιάκριτη υπακοή στον Πνευματικό Πατέρα και σ’ ολόκληρη την αδελφότητα. Ασφαλώς ήσαν ειλικρινείς αυτές σας οι επιθυμίες. Φέρνετε λοιπόν, συχνά στη μνήμη τον πρώτο σας ενθουσιασμό. Θα τον ανανεώνετε έτσι μέσα σας, όπως ανανεώνετε την ατμόσφαιρα σ’ ένα δωμάτιο ανοίγοντας τα παράθυρα.
Μαζί με την αφυπνιστική αυτή προσπάθεια, να φέρνετε πιο συχνά, τα παραδείγματα ζήλου των μεγάλων Oσίων. Να εντρυφάτε στα Μηναία και στα Συναξάρια. Να συλλογίζεσθε με πόση θέρμη ευαρεστούσαν το Θεό οι Άγιοι, άνδρες και γυναίκες. Θυμηθήτε τους θαυμαστούς ασκητικούς αγώνες τους. Μην αρκεσθείτε όμως, σε μια απλή ενθύμηση. Σκεφθείτε πως είστε υποχρεωμένοι να μοιάσετε τους ήρωες του Χριστού. Όπως στα διάφορα αθλήματα ο ένας αθλητής παρακινείται κι ενθαρρύνεται από την προσπάθεια του άλλου, όπως επίσης στις διάφορες εργασίες σας, δηλαδή στα διακονήματα, ο ένας συναγωνίζεται τον άλλο, έτσι ας θερμαίνεται κι ο ζήλος σας καθώς θα παραδειγματίζεσθε από τα κατορθώματα των Aγίων εκείνων αγωνιστών.
Πολύ καλό κι άγιο είναι το ότι εγκαταλείψατε το μάταιο κόσμο και φθαρτό και αφιερωθήκατε στο Χριστό μας. Προσπαθήστε όμως, Πατέρες μου και παιδιά μου, να ολοκληρώσετε το έργο αυτό. Δεν είναι μοναχός (όπως δεν είμαι και εγώ) όποιος φορά τα ράσα και βρίσκεται στη μάνδρα της Mονής. Μοναχός είναι εκείνος που αγωνίζεται να οικοδομήσει μέσα του το πνεύμα της μοναχικής ζωής. Σ’ αυτήν λοιπόν την πνευματική προσπάθεια χρειάζεται πολύ υπομονή, προσευχή και ταπείνωση. Αυτή καθ’ αυτή η Mονή σας, μοιάζει με ιαματική κολυμβήθρα... Nα θεωρείτε τον εαυτό σας γεμάτο από αδυναμίες, τύφλωση, αναπηρία.
Παιδιά μου φίλτατα, ασφαλώς σεις γνωρίζετε πολλά μέσα θεραπείας. Γνωρίζετε και τις πνευματικές ασθένειες, δηλαδή τα πάθη. Όταν ο άνθρωπος είναι παραδομένος στα πάθη, δυσκολεύεται να κατανοήσει την κατάστασή του και να ελευθερωθεί. Όταν όμως δεχθεί την επίσκεψη της Θείας Χάριτος, τότε αρχίζει να ξεχωρίζει μέσα του τα φρικτά συμπτώματα των παθών, μετανοεί και προσπαθεί να καθαρθεί. Αρχίζει λοιπόν ο αγώνας, ο πόλεμος. Πρώτα εναντίον των αμαρτωλών πράξεων και κατόπιν εναντίον των αμαρτωλών σκέψεων και αισθημάτων.
Ο πνευματικός πόλεμος έχει πολλές φάσεις. Όταν ο αγωνιστής χριστιανός σταματήσει την έμπρακτη αμαρτία, διακρίνει ότι ο νους του ασχολείται με άπρεπες σκέψεις κι η καρδιά του ικανοποιείται με αθέμιτα αισθήματα. Στρέφοντας την προσοχή του στο έργο της εσωτερικής πλέον κάθαρσης αρχίζει να επισημαίνει πώς επιτίθεται ο εμπαθής λογισμός, πώς κρύβεται, πώς σαγηνεύει και αιχμαλωτίζει την ψυχή. Συνηθίζει όμως, ταυτόχρονα και να πολεμά και να διώχνει τον πειρασμό.
Όσο ο αγώνας συνεχίζεται, τόσο περισσότερο τα πάθη ξεριζώνονται, έως ότου το έδαφος της καρδιάς τελείως καθαρισθεί. Σημείο καθάρσεως είναι η αποστροφή, η αντιπάθεια, το μίσος προς τα πάθη και τις αφορμές τους. Οι προσβολές του πονηρού εύκολα τότε αποκρούονται, αλλά και πάλι δε σταματούν. Τα πάθη απομακρύνθηκαν από το εσωτερικό της καρδιάς, μένουν όμως στην περιοχή της και όποτε βρουν ευκαιρία, προσπαθούν πάλι να κυριαρχήσουν.
Έτσι, ο αγωνιστής επισημαίνει διαρκώς την παρουσία της φιλαυτίας, της κατακρίσεως, της ραθυμίας, της ζηλοτυπίας, της φιληδονίας, της φιλαργυρίας κι αν και νικητής στον αγώνα, νιώθει ότι είναι ακάθαρτος. Οι προσβολές και μόνο των αισχρών λογισμών, τον κάνουν να θεωρεί αισχρό τον εαυτό του.
Θυμηθείτε τέκνα μου, την περίπτωση εκείνου του ασκητού που κατέκρινε διαρκώς τον εαυτό του και απαριθμούσε πλήθη αμαρτιών σα να τις είχε κάνει. Ενώ απλώς μόνο δοκίμαζε τις προσβολές των λογισμών. Θεωρούσε τον εαυτό του ένοχο κι αμαρτωλό. Με τον τρόπο αυτόν προόδευσε και στην κάθαρση και στην ταπεινοφροσύνη.
Όσο τελειώτερος γίνεται κανείς, τόσο αμαρτωλότερο θεωρεί τον εαυτό του. Αντίθετα, εκείνος που είναι γεμάτος πάθη, δυσκολεύεται πολύ ν’ αναγνωρίσει την κατάστασή του.
Εύχομαι παιδιά μου, από τα βάθη της ελεεινής μου καρδιάς, κάθε πρόοδο στον πανέμορφο αυτόν αγώνα της μοναχικής ζωής και πολιτείας και άξιοι να γίνετε των σωζομένων στη Βασιλεία των Ουρανών.

----------------
* Ομιλία στο Σικάγο στις 20 Μαρτίου 1994 του γέροντος Εφραίμ, προηγουμένου της Ιεράς Μονής Φιλοθέου Αγίου Όρους ο οποίος εφησυχάζει στην Ιερά Μονή Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου στην Αριζόνα των ΗΠΑ


Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΣΥΓΧΩΡΕΣΗ

ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

Θέλεις να μάθεις τη σημασία της αρετής;
Τα εξής παραγγέλνει ο Θεός στους ανθρώπους: «κανείς από σας ας μη διατηρεί στην καρδιά του κακία για τον αδελφό του» (Ζαχ. ζ΄10) και «κανείς ας μην συλλογίζεται την κακία του άλλου» (Ζαχ. η΄ 17).
Βλέπεις; Δεν λέει μόνο, συγχώρεσε το κακό του άλλου, αλλά μην το έχεις ούτε στη σκέψη σου, μη το συλλογίζεσαι, άφησε όλη την οργή, εξαφάνισε την πληγή. Νομίζεις, βεβαίως, ότι με την εκδικητικότητα τιμωρείς εκείνον που σε έβλαψε. Γιατί εσύ ο ίδιος σαν άλλο δήμιο εγκατέστησες μέσα σου το θυμό και καταξεσκίζεις τα ίδια σου τα σπλάχνα.
Έχεις αδικηθεί πολύ και στερήθηκες πολλά εξαιτίας κάποιου, κακολογήθηκες και ζημιώθηκες σε πολύ σοβαρά θέματά σου και γι’ αυτό θέλεις να δεις να τιμωρείται ο αδελφός σου; Και εδώ πάλι είναι χρήσιμο να τον συγχωρήσεις.
Γιατί, εάν θελήσεις, εσύ ο ίδιος να εκδικηθείς και να επιτεθείς εναντίον του είτε με τα λόγια σου, είτε με κάποια ενέργειά σου, ή με την κατάρα σου, ο Θεός όχι μόνο δεν θα επέμβει κατ’ αυτού –εφόσον εσύ ανέλαβες την τιμωρία του- αλλά επιπλέον θα σε τιμωρήσει ως θεόμαχο.
Άφησε τα πράγματα στο Θεό. Αυτός θα τα τακτοποιήσει πολύ καλύτερα απ’ ό,τι εσύ θέλεις. Σε σένα έδωσε μόνο την εντολή να προσεύχεσαι για τον άνθρωπο που σε λύπησε…
Εμάλωσες με κάποιον και κρατάς μέσα σου κακία; Μην προσέλθεις στη Θεία Κοινωνία!
Θέλεις να προσέλθεις; Συμφιλιώσου πρώτα και τότε να έλθεις να εγγίσεις τα Άχραντα Μυστήρια!
Αυτά δεν τα λέγω εγώ, αλλά ο ίδιος ο Κύριος. Αυτός για να σε συμφιλιώσει με τον Πατέρα, δεν αρνήθηκε ούτε να σφαγιασθεί, ούτε το αίμα Του να χύσει. Και συ, για να συμφιλιωθείς με τον συνάνθρωπό σου, ούτε μια λέξη δεν καταδέχεσαι να βγάλεις από το στόμα σου; Και διστάζεις να τρέξεις πρώτος; Άκουσε τι λέει για όσους κρατούν τη στάση αυτή: «Αν προσφέρεις το δώρο σου στο θυσιαστήριο και εκεί θυμηθείς ότι ο αδελφός σου έχει κάτι εναντίον σου… πήγαινε πρώτα να συμφιλιωθείς με τον αδελφό σου» (Ματθ. ε΄ 23-24).
Αν έβλεπες ένα μέλος του σώματός σου αποκομμένο, δεν θα έκανες τα πάντα για να το ενώσεις μα το σώμα σου; Αυτό κάνε και για τους αδελφούς σου. Όταν τους δεις να έχουν αποκοπεί από την αγάπη σου, τρέξε γρήγορα και περιμάζεψέ τους• μην περιμένεις εκείνους να έλθουν, σπεύσε εσύ πρώτος, για να λάβεις τα βραβεία!
Ένα μόνο εχθρό διαταχθήκαμε να έχουμε, τον διάβολο. Με αυτόν να μην συμφιλιωθείς ποτέ• προς τον αδελφό σου όμως ποτέ να μην έχεις βαριά καρδιά.
Κι αν ακόμη συμβεί κάποια μικροψυχία, ας είναι παροδική, ας μην υπερβαίνει το διάστημα της ημέρας. «Η δύση του ηλίου να μη σας προφθάνει οργισμένους», λέει ο Απόστολος (Εφεσ. δ΄ 26).
«…ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν…» (Ματθ. στ΄ 12).
Βλέπεις; Ο Θεός εσένα τον ίδιο έκανε κριτή της συγχωρήσεως των αμαρτημάτων σου. Αν συγχωρήσεις λίγα, λίγα θα σου συγχωρεθούν. Αν συγχωρήσεις πολλά, θα σου συγχωρηθούν πολλά. Αν τα συγχωρήσεις με ειλικρίνεια και με όλη σου την καρδιά, με τον ίδιο τρόπο θα συγχωρήσει και τα δικά σου ο Θεός.
Αν μετά την συγχώρηση, κάνεις φίλο σου τον εχθρό σου, έτσι θα διάκειται και ο Θεός απέναντί σου.
Ποιας, λοιπόν, τιμωρίας δεν είναι άξιος εκείνος, που ενώ πρόκειται να κερδίσει δέκα χιλιάδες τάλαντα, εάν χάσει εκατό μόνο δηνάρια, ούτε και τα λίγα δεν συγχωρεί, αλλά στρέφει εναντίον του τα ίδια τα λόγια της προσευχής;
Γιατί όταν λες στο Θεό «συγχώρεσέ μας, όπως και εμείς συγχωρούμε τους εχθρούς μας» και κατόπιν εσύ δεν συγχωρείς, για τίποτε άλλο δεν παρακαλείς το Θεό, παρά να σε στερήσει από κάθε απολογία και συγγνώμη…

(Απόσπασμα από την ομιλία κ΄
της σειράς «Εις τους Ανδριάντας»)

Τετάρτη 18 Ιουνίου 2008


Ο έρωτας και η τρέλα

Μια μέρα συγκεντρώθηκαν σε κάποιο μέρος της γης όλα τα
συναισθήματα και όλες οι αξίες του ανθρώπου.

Η Τρέλα αφού συστήθηκε 3 φορές στην Ανία της πρότεινε να παίξουν
κρυφτό.

Το Ενδιαφέρον σήκωσε το φρύδι και περίμενε να ακούσει ενώ η Περιέργεια
χωρίς να μπορεί να κρατηθεί ρώτησε Τι είναι το κρυφτό;.

Ο ενθουσιασμός άρχισε να χορεύει παρέα με την Ευφορία και η Χαρά άρχισε
να πηδάει πάνω κάτω για να καταφέρει να πείσει το Δίλημμα και την
Απάθεια-την οποία δεν την ενδιάφερε ποτέ τίποτα-να παίξουν κι αυτοί.

Αλλά υπήρχαν πολλοί που δεν ήθελαν να παίξουν Η Αλήθεια δεν ήθελε να
παίξει γιατί ήξερε ότι ούτως ή άλλως κάποια στιγμή θα την αποκάλυπταν, η
Υπεροψία έβρισκε το παιχνίδι χαζό και ο ανανδρος δεν ήθελε να ρισκάρει.

Ένα, δύο, τρία άρχισε να μετράει η Τρέλα. Η πρώτη που κρύφτηκε ήταν η
Τεμπελιά. Μιας και βαριόταν κρύφτηκε στον πρώτο βράχο που συνάντησε. Η
Πίστη πέταξε στους ουρανούς και η Ζήλια κρύφτηκε στην σκιά του Θριάμβου
ο oποίος με την δύναμη του κατάφερε να σκαρφαλώσει στο πιο ψηλό δέντρο.
Η Γεναιοδωρία δεν μπορούσε να κρυφτεί γιατί κάθε μέρος που έβρισκε της
φαινόταν υπέροχο μέρος για να κρυφτεί κάποιος άλλος φίλος της οπότε την
άφηνε ελεύθερη . Και έτσι η Γενναιοδωρία κρύφτηκε σε μια ηλιαχτίδα.

Ο Εγωισμός αντιθέτως βρήκε αμέσως κρυψώνα ένα καλά κρυμμένο και βολικό
μέρος μόνο για αυτόν. Το Ψέμα πήγε και κρύφτηκε στον πάτο του ωκεανού.
Το Πάθος και το Πόθος κρύφτηκαν μέσα σε ένα ηφαίστειο.

Ο Έρωτας δεν είχε βρει ακόμη κάπου να κρυφτεί. Έβρισκε όλες τις
κρυψώνες πιασμένες, ώσπου βρήκε ένα θάμνο από τριαντάφυλλα και κρύφτηκε εκεί.
....1000 μέτρησε η Τρέλα και άρχισε να ψάχνει.

Την πρώτη που βρήκε ήταν η Τεμπελιά αφού δεν είχε κρυφτεί και πολύ
μακριά. Μετά βρήκε την Πίστη που μίλαγε στον ουρανό με τον Θεό για
θεολογία. Ένιωσε τον ρυθμό του Πόθου και του Πάθους στο βάθος του ηφαιστείου
και αφού βρήκε την Ζήλια δεν ήταν καθόλου δύσκολο να βρει και τον
Θρίαμβο. Βρήκε πολύ εύκολα το Δίλημμα που δεν είχε ακόμη αποφασίσει που να
κρυφτεί. Σιγά σιγά τους βρήκε όλους εκτός από τον Έρωτα.

Η Τρέλα έψαχνε παντού, πίσω από κάθε δένδρο, κάτω από κάθε πέτρα, σε
κάθε κορφή βουνού, μα τίποτα. Όταν ήταν σχεδόν έτοιμη να τα παρατήσει
βρήκε ένα θάμνο από τριαντάφυλλα και άρχισε να τον κουνάει νευρικά ώσπου
άκουσε ένα βογγητό πόνου.

Ήταν ο Έρωτας που τα αγκάθια από τα τριαντάφυλλα του είχαν πλήγωσει τα
μάτια.

Η Τρέλα δεν ήξερε πως να επανορθώσει, έκλαιγε, ζήταγε συγνώμη και στο
τέλος υποσχέθηκε να γίνει ο οδηγός του Έρωτα.


Κι έτσι από τότε ο Έρωτας είναι πάντα τυφλός και η Τρέλα πάντα τον
συνοδεύει.

Τρίτη 17 Ιουνίου 2008


Η ΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΣΗΜΕΡΑ

Στην Εκκλησία αγωγή σημαίνει οδηγία, οδήγηση των ανθρώπων όχι προς συγκεκριμένες ιδέες ή αξίες ή ιδανικά, αλλά οδήγηση των ανθρώπων εις την αγάπη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Αγωγή στην Εκκλησία σημαίνει να μάθει ο άνθρωπος να αγαπά το Χριστό, γιατί αυτό είναι το ζητούμενο της. Η Εκκλησία μιλά για την αγάπη προς το Θεό. Μια εκκοσμικευμένη αντίληψη της θρησκείας, της Εκκλησίας, μιλά για την πίστη εις τον Θεό και μόνο αυτή. Ενώ το τέλειο εις την Εκκλησία είναι η αγάπη η οποία θα παραμείνει εις τους αιώνας, αφού τόσο η πίστη όσο και η ελπίδα θα καταργηθούν εις την εσχάτη ημέρα και εκείνο που θα απομείνει θα είναι η αγάπη. Επομένως το ζητούμενο εις τον άνθρωπο είναι να μάθει να αγαπά το Θεό. Το να πιστεύει στο Θεό είναι ένα βασικό σκαλί, είναι το πρώτο, το οποίο το πατά και ανεβαίνει στο επόμενο και στο επόμενο. Δε μένει σ' αυτό μόνο, γιατί ένας άνθρωπος, δεν μπορεί να παραδώσει τη ζωή του ολόκληρη σε κάτι το οποίο απλώς το πιστεύει. Αν είναι τόσο ιδεολόγος, μπορεί να το κάνει, όπως γίνεται σε άλλες περιπτώσεις στην καθημερινότητα που βλέπουμε γύρω μας. Αλλά όμως εις την Εκκλησία αυτό το οποίο υπάρχει είναι η αγάπη του Χριστού. Σε μας ο Χριστός είναι το ζητούμενο. Ο Χριστός είναι αυτός, ο οποίος είναι ο Διδάσκαλος του κάθε ανθρώπου. Βλέπετε πόσο ωραία ο Κύριος εις το Ευαγγέλιο μας λέει: "Μάθετε απ’ εμού...". Δηλαδή ο άνθρωπος μαθαίνει από τον Χριστό, από τον ίδιο τον Χριστό, από τη ζωή του Χριστού, από τα λόγια του Χριστού, άλλα προ πάντων από την εμπειρία της αγάπης του Θεού μέσα του. Γι’ αυτό αυτή η εμπειρία είναι τόσο δυνατή που νικά όλες τις αγάπες του κόσμου τούτου.
Δεν είναι αρκετό, αδελφοί μου, να λέμε στα παιδιά μας για τις ιδέες του Ευαγγελίου, δεν ε
ίναι αρκετό να λέμε ότι το Ευαγγέλιο και η Εκκλησία είναι το καλύτερο που μπορεί κανείς να τους δώσει, ότι είναι ωραία η αγάπη, η χαρά, η ελευθερία, η δικαιοσύνη. Βέβαια είναι ωραία όλα αυτά, αλλά εκείνο που χρειάζεται ο νέος άνθρωπος σήμερα είναι να μάθει να αγαπά το Χριστό. Να μάθει ότι αυτό που του δίδει η Εκκλησία είναι ο Χριστός, και αυτό δεν μπορεί να του δώσει ο κόσμος. Ο άνθρωπος μπορεί παντού να μάθει να σέβεται τους συνανθρώπους του, να τους αγαπά, να είναι τίμιος, ειλικρινής, δίκαιος, δημοκρατικός, φιλελεύθερος και όλα αυτά. Δεν χρειαζόταν η Εκκλησία για να μας μάθει αυτά τα πράγματα, που μας τα διδάσκει η ίδια η φύση μας. Γιατί άλλωστε ο ανθρώπινος εαυτός μας και η ανθρώπινη μας υπόσταση μας διδάσκει την ελευθερία, τη δικαιοσύνη, τη δημοκρατία, τον σεβασμό, την αγάπη προς τους άλλους. Εκείνο που η Εκκλησία έχει να μας πει είναι για την αγάπη του Χριστού. Κι εδώ, να μου επιτρέψετε, να σας πω ότι είναι το σημείο στο οποίο σκοντάφτουμε εμείς οι σημερινοί Χριστιανοί, γιατί θεωρούμε την Εκκλησία ως ένα σύστημα ιδεολογικό και είναι αρκετό για μας να είμαστε καλοί άνθρωποι. Είναι αρκετό για μας να τηρούμε τα καθήκοντα μας. Είναι αρκετό τα παιδιά μας να έχουν τα όρια τους. Να μην κάνουν αταξίες. Να μην κάνουν άσχημα πράγματα. Λένε καμιά φορά πράγματα που τ' ακούμε, χαμογελούμε βέβαια με επιείκεια, άλλα δεν εκφράζουν την Εκκλησία. Τι λένε: "Παρά να είναι κάποιος στα ναρκωτικά, καλύτερα στην Εκκλησία". "Παρά να είναι κάποιος στη φυλακή, καλύτερα στην Εκκλησία". Λες και η Εκκλησία είναι το αντίθετο των ναρκωτικών και της φυλακής. Θα έλεγε κανείς, όπως έλεγε και η καμήλα: "Καλά δεν υπάρχει ίσιος δρόμος, μέσος δρόμος"; Δηλαδή ή ναρκωτικά ή Εκκλησία; Δηλαδή όποιος δεν είναι στην Εκκλησία είναι στα ναρκωτικά; Ασφαλώς όχι! Μπορεί να μην είσαι της Εκκλησίας και να είσαι τίμιος, σωστός, ειλικρινής, καλός σύζυγος, καλός πατέρας, καλός μαθητής κι όλα τα καλά να έχεις πάνω σου. Γι’ αυτό δεν μπορούμε να καταλάβουμε πολλές φορές, γιατί τα παιδιά μας έχουν μια άλλη σχέση με το Θεό. Γιατί εμείς οι μεγαλύτεροι δεν μπορούμε να το καταλάβουμε. Λέμε: "Γιατί θέλεις αυτό το πράγμα; Δεν είναι αρκετό για σένα ότι έγινες καλός άνθρωπος και καλός επιστήμονας κι έχεις τη δουλειά σου και προσφέρεις στον κόσμο και στην κοινωνία; Τα περισσότερα τι τα θέλεις; Αυτά είναι υπερβολές, είναι φανατισμοί, εκκεντρικότητες, άρρωστα πράγματα". Γιατί όμως εκφράζουμε τέτοιες απόψεις: Διότι μετρούμε τη ζωή μας όχι με την αγάπη, αλλά με την καθηκοντολογία. "Το καθήκον σου να κάνεις και είναι αρκετό". Αλλά η αγάπη, αδελφοί μου, δεν έχει όρια. "Όταν αγαπάς το Θεό, δεν έχεις όρια. Όπως και όταν αγαπάς οποιονδήποτε άνθρωπο. Εάν αγαπάς έναν άνθρωπο, θέλεις να είσαι μαζί του, να ενώσεις τη ζωή σου μαζί του. Μπορείς να βάλεις όρια σ' αυτή την αγάπη; Η αγάπη είναι φωτιά που καίει μέσα στην καρδιά του ανθρώπου. Δεν μπαίνει σε όρια και σε καλούπια της λογικής, αλλά ενεργεί από μόνη της, γιατί ενεργεί καρδιακά κι όχι εγκεφαλικά. Η Εκκλησία διδάσκει και καλεί τον άνθρωπο να αγαπήσει το Χριστό πάνω απ’ όλα.
Ξέρετε, παρατηρείτο παλαιότερα το φαινόμενο εις την Εκκλησία να υπάρχουν πάρα πολλά παιδιά. Θυμόμαστε, όσοι είμαστε μεγαλύτεροι, ότι μέχρι μιαν ηλικία σχεδόν όλα τα παιδιά πήγαιναν στο κατηχητικό, στην Εκκλησία, είχαν σχέση με το Θεό. Από μια ηλικία και ύστερα χάνονταν. Στα δεκατέσσερα, στα δεκαπέντε ή τα δεκαοχτώ. Ερχόταν ο στρατός, το πανεπιστήμιο, εξαφανιζόταν όλη αυτή η προσπάθεια των ανθρώπων, των κατηχητών, των κύκλων, των συνάξεων, των πάντων. Γιατί, νομίζετε; Πού ήταν το λάθος; Εντάξει βέβαια η ανθρώπινη αδυναμία, οι ανθρώπινες προκλήσεις, τα αίτια τα οποία πληθαίνουν, όταν μεγαλώνει ο άνθρωπος. Αλλά το "λάθος", ας το πω έτσι εντός εισαγωγικών, "της Εκκλησίας", όχι της Εκκλησίας καθαυτό, αλλά ημών των ανθρώπων της Εκκλησίας, ήταν ότι, δυστυχώς, δεν αντιληφθήκαμε ότι αυτό το οποίο έπρεπε να δώσουμε στα παιδιά μας ήταν η αγάπη του Χριστού. Τους μαθαίναμε τις ιδέες του Ευαγγελίου: "Να' σαι καλό παιδί, τίμιο παιδί, ν' αγαπάς τους άλλους ανθρώπους, να κάνεις ελεημοσύνες, να' σαι σωστός άνθρωπος", αλλά για την αγάπη του Χριστού δε μιλούσαμε. Επειδή και για εμάς η θεολογία ήταν ιδεολογική, φιλοσοφική, ανθρωποκεντρική. Αγνοούσαμε την αγάπη του Θεού, το τι σημαίνει ν' αγαπάς το Χριστό. Γι’ αυτό το λόγο δεν ήταν ιδιαίτερα σημαντικό για τους ανθρώπους να μάθουν να νηστεύουν, να αγρυπνούν, να κοινωνούν, να εξομολογούνται, να διαβάζουν τους βίους των Αγίων. Όχι. Ήταν αρκετό να διαβάζουν άλλα βιβλία. Οι βίοι των Αγίων παραμερίστηκαν. Η ασκητική ζωή της Εκκλησίας παραμερίστηκε. Ο άνθρωπος, ο οποίος εκαλείτο να βιώσει το Χριστό μέσα στο μυστήριο της Εκκλησίας ήταν περιθωριοποιημένος. Μπαίναν άλλα πράγματα μπροστά. Γι’ αυτό το λόγο χάναμε τους ανθρώπους, τον έναν μετά τον άλλο, μόλις πλησίαζαν στην εφηβική ηλικία. Γιατί βέβαια η αμαρτία έχει δύναμη και είναι εμπειρία. Είναι κάτι το οποίο ελκύει τον άνθρωπο και τον αιχμαλωτίζει. Από την άλλη πλευρά, τι θα τραβήξει τον άνθρωπο πέρα; Οι ιδέες; Οι ιδέες είναι νεκρές σκιές των πραγμάτων. Δεν μπορεί μια ιδέα να σε κρατήσει, όσο ιδεολόγος και να είσαι. Ευτυχώς παρήλθε η εποχή αυτή και σήμερα βλέπουμε ότι ανακαλύψαμε, ξαναβρήκαμε τον εαυτό μας, τις ρίζες μας, την παράδοση μας. Και βλέπουμε νέους ανθρώπους εις την Εκκλησία, βλέπουμε νέους ανθρώπους να αγαπούν το Θεό, να μπαίνουν στην Εκκλησία με νέα δεδομένα, με νέες προϋποθέσεις. Μπορεί να έχουν τις δυσκολίες τους, τα προβλήματα τους, τις πτώσεις τους, τις αδυναμίες τους, όπως κι όλοι μας. Αλλά ακούν για την αγάπη του Θεού. Κι αυτό είναι που πρέπει, αδελφοί μου, να λέμε στα παιδιά μας. Να μάθουν να αγαπούν το Θεό. Όταν αγαπούν το Θεό, τότε ανακαλύπτουν μέσα τους τη μεγάλη εμπειρία της αγάπης Του. Τότε μαθαίνουν και αποκτούν ένα ισχυρό πνευματικό αντίσωμα μέσα τους, το οποίο είναι ένα αντίβαρο εις το βάρος της αμαρτίας. Και ότι, κι αν πληγωθεί από την αμαρτία, η παρουσία της αγάπης του Χριστού παρηγορεί την καρδιά του. Ξέρει ότι δε θα σωθεί απ’ τις δικές του δυνάμεις, δε θα σωθεί με τα δικά του δεδομένα. Αλλά με την αγάπη του Θεού, με την ευσπλαχνία του Θεού, με την ελεημοσύνη του Θεού, με τη θυσία του Χριστού πάνω στο Σταυρό για μας όλους. Αν μιλούμε για αγωγή σήμερα στην Εκκλησία, μιλούμε ακριβώς γι' αυτή τη μύηση, γι' αυτή την οδηγία. Να βοηθήσεις τον άνθρωπο να αγαπήσει το Θεό.

Γράφει: Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος

Παρασκευή 13 Ιουνίου 2008


Η σχέση μας με τον πνευματικό μας πατέρα

Πολύ συχνά ακούμε μέσα στους κύκλους της Εκκλησίας να μιλούν οι πιστοί για τον πνευματικό τους πατέρα. Ο καθένας έχει μια ιστορία να πει για τον δικό του πνευματικό, τις περισσότερες φορές μάλιστα με τέτοιο τρόπο που σου δίνει να καταλάβεις πως δεν υπάρχει καλύτερος πνευματικός από τον δικό του. Τελικά, όμως, μήπως υπερεκτιμάμε τον πνευματικό μας ή μήπως δεν καταλαβαίνουμε την πραγματική του αξία; Ποια είναι η σχέση μας μαζί του ή ποια πρέπει να είναι η σχέση μας μαζί του;

Κάποιος μεγάλος γέροντας κάποτε, όταν τον ρώτησα να μου πει πως να βρω τον κατάλληλο πνευματικό μου απάντησε : «Παιδί μου, ο γνήσιος πνευματικός πατέρας δεν είναι δύσκολο να φανεί όταν έχεις τα μάτια της ψυχής σου ανοικτά και ποθείς μ’ όλη σου την καρδιά να τον αποκτήσεις. Γιατί αμέσως θα νιώσεις μέσα σου την δύναμη της προσευχή του και την θέρμη της αγάπης του.

Ο γνήσιος πνευματικός πατέρας ξέρει ν’ αγαπά αληθινά και ν’ αγκαλιάζει με πατρική στοργή κάθε άνθρωπο που τον πλησιάζει και του ζητά την βοήθειά του. Ποτέ δεν θυμώνει ότι κι αν του πουν, ούτε μαλώνει αλλά με όμορφα λόγια προσπαθεί να διδάξει την αλήθεια και να σωφρονίσει εκείνον που αμαρτάνει. Πολλές φορές μάλιστα υποφέρει μπροστά στην αμαρτία των ανθρώπων και στην σκληρότητα της καρδιάς τους απέναντι στο Θεό. Αλλά υπομένει, επιμένει, αγρυπνεί, δακρύζει, ταπεινώνεται μπροστά στον άλλον για να μπορέσει να τον τραβήξει εκεί που θέλει, στο δρόμο του Θεού, μακριά από την αμαρτία. Περιμένει, αγωνιά, διακονεί, παρακαλεί, διδάσκει, συγχωρεί και θυσιάζεται πάντα με την ελπίδα του στο άπειρο έλεος του Θεού ότι θα μαλακώσει και αυτή η καρδιά και θα την τραβήξει κοντά Του.

Παιδί μου, δυστυχώς, σήμερα σπανίζουν τέτοιοι πνευματικοί οδηγοί. Γιατί για να έχει κάποιος όλα αυτά τα χαρακτηριστικά θα πρέπει να έχει νικήσει πρώτα τον εαυτό του και τα πάθη του. Γι’ αυτό να ερευνήσεις πολύ προτού κατασταλάξεις σ’ έναν πνευματικό. Πρόσεξε όμως γιατί αυτού του είδους οι πνευματικοί κρύβονται και είναι δύσκολο να τους καταλάβεις. Πόσοι τους είχαν μπροστά τους αλλά δεν θέλανε να δουν και να καταλάβουν και ενώ ήταν πνευματικά διαμάντια τους θεωρούσαν κοινούς ανθρώπους και τους κατηγορούσαν κιόλας. Πρόσεξε, παιδί μου, κι αν βρεις κάποτε τέτοιο πνευματικό ποτέ να μην τον αποχωριστείς και να προσεύχεσαι για εκείνον να τον φυλάει ο Θεός γιατί διαμέσου εκείνου θα φυλάει και σένα».

Προβληματίστηκα από τα τελευταία λόγια του γέροντα και με κάποια αφέλεια και απορία τον ρώτησα πως γίνεται να έχεις τέτοιο πνευματικό και να τον κατηγορείς; Πως πρέπει να του συμπεριφέρεσαι τελικά ή μάλλον πως πρέπει να είναι το πνευματικό παιδί απέναντί του;
Ο γέροντας αναστέναξε και μετά από λίγα λεπτά μου είπε με λυπημένο ύφος : «Παιδί μου, δυστυχώς, αυτοί οι πνευματικοί δέχονται μεγάλες στενοχώριες από μερικούς ανθρώπους γιατί δεν τους καταλαβαίνουν. Είναι ελάχιστοι εκείνοι που τους ευχαριστούν ή και κανένας. Γιατί να ξέρεις, παιδί μου, την μεγαλοσύνη του μεγάλου οι πολλοί την ανέχονται, οι λίγοι την δέχονται κι ελάχιστοι την καταλαβαίνουν. Γνώρισα, λοιπόν, ανθρώπους που θεωρούσαν τον εαυτό τους ανώτερο από τον πνευματικό τους! Και κάθε ένας γίνεται έτσι όταν δεν υπακούει στον πνευματικό του.

Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης λέει χαρακτηριστικά : «Εκείνος, όστις διαφωνεί μετά του πνευματικού και διορθοί αυτόν, θέτει εαυτόν υψηλότερον του τελευταίου και παύει πλέον να είναι μαθητής...». Πως λοιπόν, αν έχουμε έναν τέτοιο γνήσιο πνευματικό τολμούμε πολλές φορές να τον κρίνουμε ή να τον αμφισβητήσουμε; Παιδί μου, όταν φτάνουμε σε αυτό το σημείο είναι προτιμότερο να αλλάζουμε πνευματικό γιατί πλέον δεν ωφελούμαστε από αυτόν. Κάνουμε κακό και στον εαυτό μας και εκείνον στενοχωρούμε. Αν το πνευματικό παιδί δεν υπακούει αλλά αμφισβητεί, πιέζει, ζηλεύει και ελέγχει τον πνευματικό του τότε πια ωφέλεια θα μπορέσει να δει στη πνευματική ζωή του;

Ο γέροντας Παΐσιος λέει πολύ όμορφα στις επιστολές του : «...να καταλάβεις ότι ο γέροντάς σου φέρει την δική σου ευθύνη και ότι φροντίζει αυτός για την σωτηρία σου και ό,τι κάνει το κάνει για το καλό σου και όχι να σε βασανίζει...». Ποιο το κέρδος αν δεν δεχόμαστε τις συμβουλές του, τις παρακλήσεις του ή και τις επιπλήξεις του; Μήπως, εμείς γνωρίζουμε περισσότερα για τη σωτηρία μας και το καλό μας; Μα τότε δεν τον έχουμε ανάγκη γιατί να τον ταλαιπωρούμε με τις αντιδράσεις μας!

Γι’ αυτό παιδί μου στη σχέση πνευματικού με το πνευματικοπαίδι πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή και να προσπαθούμε να κρατάμε αυτή τη σχέση στη ισορροπία που της αρμόζει. Θα πρέπει να είναι μια αγιοπνευματική σχέση, χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις, χωρίς εμπάθειες και προσωπολατρίες ή συναισθηματισμούς. Χρειάζεται πολλή προσοχή και διάκριση. Όχι μπροστά στον πνευματικό μας, όταν είναι καλά τα πράγματα, να του μιλάμε όμορφα και να τον ανεβάζουμε στα ουράνια και με το πρώτο πρόβλημα να ξεσπάμε σ’ αυτόν και να τον κατηγορούμε. Πολλοί άνθρωποι αγαπούν τον πνευματικό τους τόσο όσο τον έχουν ανάγκη. Μόλις βοηθηθούν και πατήσουν στα πόδια τους μπορεί και να τον ξεχάσουν κιόλας. Αυτό, όμως είναι αχαριστία και ανειλικρίνεια. Ούτε πάλι να φτάνουμε στο σημείο να θέλουμε τον πνευματικό κτήμα μας και ν’ ασχολείται μόνο μαζί μας. Πάνω από όλα είναι ιερέας του Υψίστου και δεν ανήκει σε κανέναν παρά μόνο σ’ Εκείνον.

Το γνήσιο πνευματικό παιδί, όμως, θα φανεί ανάμεσα σε όλα τ’ άλλα γιατί απλούστατα θα μοιάζει του πατέρα του. Γιατί είναι υπάκουο, υποχωρεί, υπομένει, δίνεται, αγαπά, προσεύχεται, ταπεινώνεται, διακρίνει, συγχωρεί, ευχαριστεί, θυσιάζεται, ξεχνά, απωθεί το κακό, ελκύει το καλό, ξέρει πότε να μιλά και πότε να σιωπά. Με λίγα λόγια μιμείται τις αρετές του πνευματικού του πατέρα...».

Αυτά τα λόγια του γέροντα χαράκτηκαν μέσα μου και με περισσότερη θέρμη αναζητούσα τον πνευματικό εκείνο που θα ταίριαζε στην περιγραφή του. Εδώ και μερικά χρόνια με αξίωσε ο Θεός και βρήκα πνευματικό, όπως ακριβώς μου τον είχε υποδείξει εκείνος ο άγιος γέροντας. Τώρα το μόνο που μένει και προσπαθώ είναι να γίνω και ‘γω το πνευματικό παιδί που μου περιέγραψε.

Ας συλλογιστούμε όλοι τη σχέση μας με τον πνευματικό μας. Είναι μια αληθινή σχέση αγάπης χωρίς εμπάθειες και προσκολλήσεις; Μήπως εμείς φταίμε που τελικά δεν προχωράμε πνευματικά και όχι εκείνος; Και αν δεν καταλήξουμε σ’ αυτό το συμπέρασμα τουλάχιστον ας μην τον ταλαιπωρούμε αλλά ας αλλάξουμε πνευματικό ψάχνοντας εκείνον που είναι στα «μέτρα» μας. Γιατί ο κάθε πνευματικός κουβαλάει μαζί με το σταυρό του και καθένα από εμάς και φέρει την ευθύνη της σωτηρίας μας. Ας μην του κάνουμε πιο βαρύ το φορτίο. Ας πάρουμε την απόφαση ν’ ανέβουμε στο δικό μας σταυρό και να μείνουμε εκεί.


Μοναχός Αγαθάγγελος
Άγιον Όρος

Σάββατο 7 Ιουνίου 2008


Ευτυχία σημαίνει καλή τύχη ευδαιμονία, αφθονία ιδιωτικών υλικών αγαθών.
Καθένας από εμάς μπορεί να δώσει κι από ένα διαφορετικό ορισμό για την ευτυχία και για το νόημα της Κάθε άνθρωπος την νοιώθει και την αντιλαμβάνεται διαφορετικά, ανάλογα με τα βιώματα και τις απόψεις του γενικά για την ζωή.
Ο Αριστοτέλης επεσήμανε την ευτυχία στην ενέργεια της ψυχής σύμφωνα με την αρετή,που βέβαια είναι βασισμένη στην φρόνηση.Η ευτυχία είναι πολυπρόσωπη και εμφανίζεται στην ζωή μαςδυσκολεύοντας τον καθορισμό της σημασίας της ώστε πολύ συχνά κάτι που για τον ένα είναι ευτυχία, για τον άλλο είναι ανοησία ή τρέλλα.
Έτσι η ανάλυση της έννοιας της ευτυχίας, καταντά σοφιστικό λογοπαίγνιο που δεν οδηγεί πουθενά.Ο Επίκουρος υποστήριξε ότι ευτυχία χωρίς ψυχική γαλήνη είναι αδιανόητη. Άρα βλέπουμε ότι στην ευτυχία μεγάλο ρόλο έχει η γαλήνη της ψυχής και όχι μόνο.
Η αυτογνωσία και η αυτοπεποίθηση είναι επίσης έννοιες συμπληρωματικές της ευτυχίας,Η ευτυχία για να αποκτηθεί χρειάζεται πείσμα και αγώνα και για να διατηρηθεί χρειάζεται πίστη και προσπάθεια, διαφορετικά θα φτάσουμε στο σημείο να λέμε ευτυχία το άγχος για πλουτισμό.
Όπως είχε πει και ένας εκατομμυριούχος του Τέξας :" Νόμιζα πως το χρήμα θα ήταν ικανό να αγοράσει την ευτυχία, αλλά έχω τρομερά απογοητευτεί." ΓΥ αυτό δεν πρέπει να φτάσουμε σε τέτοιο σημείο.
Επίσης φτάνουμε να λέμε ευτυχία την ανία μιας εύκολης ζωής χωρίς ενδιαφέρον, την τάση γιο επιβολή στους άλλους, την αυταρχικότητα.Η δυστυχία είναι κατάσταση αναπόφευκτη στη ζωή του κάθε ανθρώπου, που έρχεται κι αυτή σαν συνέπεια της κοινωνικής και επαγγελματικής ζωής μας, σαν ένας από τους συντελεστές της καθημερινότητας.
Και στη δυστυχία ο κάθε άνθρωπος αντιδρά διαφορετικά δηλαδή εκείνος που στήριξε την ευτυχία του στην αυτογνωσία και την αυτοπεποίθηση, που έχει στην ψυχή του σαν ακατανίκητες δυνάμεις τη θέληστ και την πίστη, γρήγορα θα ξεπεράσει την αναποδιά και θα αναζητήσει τρόπους να γυρίσει πίσω στην ευτυχία.
Γι'αυτό πρέπει να αγωνιζόμαστε για το καλύτερο για να νοιώθουμε εσωτερικά πλήρεις και ευτυχισμένοι. Με βάση τη χριστιανική ηθική μπορούμε να αντλήσουμε δύναμη μέσα από. την πίστη στο Θεό.
Μια κοινωνία αγάπης ανάμεσα στο άνθρωπο και το Θεό, μπορεί να προσφέρει στον άνθρωπο εκείνα τα ηθικά εφόδια και ψυχικά χαρίσματα που θα τον κάνουν ευτυχισμένο.Οι πνευματικοί άνθρωποι φέρουν την ηθική ευθύνη να δώσουν τα φώτα σε κάθε κοινωνία, ώστε να πραγμαποποιηθεί το όνειρο της ευτυχίας του συνόλου.

ΖΗΤΗΣΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΕΤΗ ΝΑ ΣΟΥ ΠΡΟΔΩΣΕΙ ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ.
ΒΙΚΤΩΡ ΟΥΓΚΩ.

Κυριακή 1 Ιουνίου 2008

Πήγαμε για να δώσουμε και φύγαμε γεμάτοι...

Όλη την εβδομάδα σκεφτόμουνα σχεδόν συνέχεια την Κυριακή και ανυπομονούσα να έρθει. Διότι την Κυριακή αυτή θα πηγαίναμε με το κατηχητικό στο ΠΙΚΠΑ της Βούλας.
Ένα ίδρυμα το οποίο φροντίζει παιδιά τα οποία έχουν διανοητική καθυστέρηση, σύνδρομο down και κινητικά προβλήματα τα οποία είναι είτε ορφανά είτε έχουν γονείς.
Ανυπομονούσα τόσο πολύ διότι είχα αποφασίσει ότι όση ώρα θα ήμουνα εκεί θα την αφιέρωνα ολοκληρωτικά σε αυτά τα παιδιά. Θα ξεχνούσα τον εαυτό μου και θα τον δώριζα σε αυτά τα παιδιά για να χαρούνε και να χαρώ και εγώ με τη χαρά τους.
Ξεκινήσαμε λοιπόν μετά την Κυριακάτικη Λειτουργία με προορισμό το ΠΙΚΠΑ. Ανυπομονούσαμε όλοι να δούμε τα παιδιά, να παίξουμε μαζί τους και να τους δώσουμε τα δωράκια που τους είχαμε ετοιμάσει. Απλά δωράκια που όμως τους έδωσαν μεγάλη χαρά διότι και αυτά τα παιδιά απλά είναι και δεν απαιτούν φανταχτερά παιχνίδια και δώρα για να χαρούνε αλλά απλά πράγματα προσφερόμενα με αγάπη, καλοσύνη και ένα χαμόγελο. Μόλις φτάσαμε εκεί ο καθένας μας πήρε υπ' ευθύνη του ένα παιδί. Κάποιοι πήγανε να ρίξουν βολές στις μπασκέτες με τα παιδιά.
Μπασκέτες οι οποίες ήταν σχεδόν διαλυμένες αλλά αυτό δεν τα πείραζε τα παιδιά. Το μόνο που ήθελαν ήταν η συντροφιά μας και να παίζαμε μαζί τους δείχνοντάς τους αγάπη. Άλλοι παίξανε μπάλα, άλλοι απλά κάνανε βόλτες κάποια παιδιά με τα καροτσάκια τους και είδα ότι με αυτά τα ελάχιστα πράγματα που για «φυσιολογικά» παιδιά ίσως να μη σήμαινε τίποτα, αυτά τα παιδιά ήταν τόσο χαρούμενα!
Επιπλέον από αυτά τα παιδιά εμείς οι άνθρωποι μπορούμε να διδαχτούμε πολλά πράγματα. Μέσα τους είδα πραγματική αγάπη και αυτοθυσία. Αγάπη αληθινή χωρίς εγωισμό. Ειδικά ένα περιστατικό με συγκλόνισε. Επειδή δεν μπορούσαμε να τα βγάλουμε όλα βόλτα στον υπαίθριο χώρο για να παίξουμε έπρεπε αναγκαστικά να διαλέξουμε.
Μπήκαμε, λοιπόν, σε ένα δωμάτιο για να πάρουμε ένα παιδί. Σε εκείνο το θάλαμο όλα σχεδόν τα παιδιά ήταν σε μια κατάσταση που μόνο με καροτσάκι μπορούσαν να μετακινηθούν. Μόλις μπήκαμε μέσα όλα μαζί μας έλεγαν: "Μην πάρετε εμένα τον Αντώνη βγάλτε έξω βόλτα", "Ναι, ναι τον Αντώνη". Τι θυσία! Τα παιδιά θυσίαζαν την βόλτα τους- αν και βγαίνουνε σπάνια έξω- για να πάει βόλτα ο φίλος τους, του οποίου η μόνη διαφορά ήταν ότι δεν επικοινωνούσε και τόσο καλά με το περιβάλλον όσο τα υπόλοιπα.
Να παράδειγμα αγάπης, αυτοθυσίας και φιλίας!
Στο τέλος αυτής της επίσκεψής μας μαζευτήκαμε όλοι μαζί και κάναμε προσευχή.

Είπε το «Πάτερ ημών» ένας από τους μικρούς φίλους μας και στο τέλος της προσευχής μία μικρή κοπελίτσα 10- 11 ετών, η Αμαλία, σηκώνει το βλέμμα της στον ουρανό, χαιρετάει και λέει με μια απλότητα: "Γεια σου Χριστέ".
Εκείνη τη στιγμή ένιωσα πως αυτό το "γεια σου Χριστέ" έφτασε τόσο ψηλά, ως το Θρόνο του Θεού και Εκείνος το δέχτηκε με αγάπη.
Φεύγοντας από εκεί κατάλαβα ότι ένιωθα μια χαρά στην καρδιά μου ανείπωτη. Μια χαρά που την νιώθαμε όλοι.
Μια χαρά που μας τη χάρισε ο Θεός διότι πήγαμε εκεί για να δώσουμε και όχι για να πάρουμε.
Δώσαμε αγάπη και δεν περιμέναμε αντάλλαγμα. Και όπως είπε και ο Κύριος «Μακάριον εστί μάλλον διδόναι ή λαμβάνειν» γιατί όταν παίρνεις γεμίζουν τα χέρια αλλά όταν δίνεις γεμίζει η καρδιά. Και εμάς η καρδιά μας γέμισε εκείνη την ημέρα και κατανοήσαμε τι ήθελε να πει ο Κύριος. Νομίζεις ότι πας εκεί για να δώσεις αλλά τελικά παίρνεις. Νομίζεις ότι πας να δώσεις κουράγιο και σου δίνουν κουράγιο. Πας εκεί για να προσφέρεις και σου προσφέρουν. Φεύγεις γεμάτος.
Είδαμε ότι αυτά τα παιδιά έχουν μια τόσο καθαρή καρδιά σαν διαμάντι. Μια καρδιά καθαρή γεμάτη αγάπη και καλοσύνη. Έχουν σίγουρα μια τόσο καθαρή σχέση με το Θεό που δεν την έχουμε πολλοί από εμάς.
Επιπλέον δεν έχουν ίχνος εγωισμού και υπερηφάνειας γιατί κιόλας δεν έχουν και τίποτε να υπερηφανευτούν. Και παρόλο που δεν έχουν τα πράγματα που εμείς οι άνθρωποι θεωρούμε ότι είναι απαραίτητα για την ευτυχία, είναι τόσο χαρούμενα μα τόσο χαρούμενα.
Έχουν μια χαρά που θα τη ζηλεύαμε οι περισσότεροι και αυτό όχι- όπως θα λέγανε πολλοί- λόγω της διανοητικής τους καθυστέρηση και επειδή δεν καταλαβαίνουν, αλλά επειδή η σχέση τους με τον Θεό είναι τόσο καθαρή και ζηλευτή που δεν την έχουμε πολλοί από εμάς που είμαστε υγιείς τόσο σωματικά όσο και διανοητικά.
Έχουν μια τόσο καθαρή και απλή καρδιά και γι' αυτό είναι «τα αγαπημένα παιδιά του Θεού», όπως έλεγε ο Γέρων Παΐσιος. Ας προσευχόμαστε, λοιπόν, για αυτά τα παιδιά να τα έχει καλά ο Θεός.

Μαθητής Λυκείου Από την Αθήνα

Πηγή: www.impantokratoros.gr